Aanbiedingsbrief

Het jaar 2024 sluiten we per saldo af met een voordelig resultaat van € 2,586 miljoen ten opzichte van de vastgestelde begroting. Hiervan is € 755.000 (Zomernota 2024) en € 1.631.000 (Najaarsnota 2024) al eerder aan de raad voorgelegd en verwerkt in een bijstelling van de begroting.
Het saldo in de jaarrekening 2024 van € 2,586 miljoen geven we hieronder weer in een overzicht en lichten we toe op hoofdlijnen.

Het resultaat betreft voor € 587.500 nog niet uitgevoerde werkzaamheden of aangewende middelen, waarvoor in de begroting 2025 geen middelen zijn opgenomen. Hiervoor wordt een resultaatbestemming aangevraagd. Zie hiervoor het onderdeel 'resultaatbestemming'.
In onderstaande tabel is een toelichting op hoofdlijnen per programma opgenomen. Een uitgebreidere toelichting is opgenomen onder de betreffende programma's:

Op grond van het budgetrecht bepaalt de gemeenteraad of een budget overgeheveld mag worden naar het volgende jaar, zodat het alsnog wordt ingezet voor de te realiseren doelen.

Voorstel

Bij deze jaarrekening stellen we de raad voor:

• om van het positieve resultaat van € 2.586.000 een bedrag van € 587.500 (zie specificatie in tabel hieronder) opnieuw beschikbaar te stellen voor het jaar 2025. Bij de najaarsnota 2024 is reeds een bedrag van € 355.000 opnieuw beschikbaar gesteld voor uitgaven in 2025. Dit betekent dat totaal een bedrag van € 942.500 opnieuw beschikbaar is voor uitgaven in 2025.
• om de overgebleven Oekraïne middelen ad. € 2,655 miljoen toe te voegen aan de reserve Oekraïne/vluchtelingen.
• om het tekort op de budgetten jeugd van € 1.194.000 te onttrekken aan de reserve sociaal domein.
• om het nagekomen bedrag Oekraïne middelen vanuit 2023 ad. € 484.700 toe te voegen aan de reserve Oekraïne vluchtelingen.
• om het terugontvangen bedrag van € 1.133.500 voor beschermd wonen toe te voegen aan de reserve Sociaal Domein en in dit bedrag 2025 voor € 400.000 in te zetten voor Beschermd wonen - Beschermd thuis.
• de ontvangsten vanuit degeneratievergoedingen van € 30.000 toe te voegen aan de reserve degeneratie wegen zodat het bedrag bij de onderhoudsopgave wegen betrokken kan worden.
• om het overblijvende negatieve rekeningresultaat van € 1.110.700 te onttrekken aan de algemene reserve.
• om het weerstandsratio te verhogen van 0,8 naar 1.

Specificatie overhevelen budgetten

De specifieke doelen voor het overhevelen van budgetten naar 2025 zijn:

Bedragen in €

“In onze manier van werken staat de samenleving centraal”

In de wereld om ons heen is de instabiliteit opnieuw toegenomen door diverse crises, zoals internationale conflicten en grote koerswijzigingen van beleid bij wereldspelers. Op landelijk niveau kampen we met energieproblematiek, de krapte op de woningmarkt, stijgende zorgkosten, stikstofcrisis, de vluchtelingenstroom en netcongestie. Onze inwoners ondervinden direct de gevolgen van deze ontwikkelingen. 
Als gemeente willen wij, in deze onzekere maatschappelijke tijd, dicht bij onze inwoners en ondernemers blijven staan en een gezond tegenwicht bieden tegen het landelijk afnemende vertrouwen in de overheid. Dit betekent dat de samenleving centraal staat in onze manier van werken, daarbij geven we ruimte vanuit vertrouwen aan maatschappelijke en inwonersinitiatieven. Dit is het afgelopen jaar bijvoorbeeld heel mooi tot uiting gekomen in de campagne: 'Verrijk je wijk'. Afgelopen jaar is de samenleving volop aan de slag gegaan met de 16 leefbaarheidscheques die eind 2023 zijn uitgereikt. 

Samen met uw raad hebben we een identiteitsbewijs opgesteld en vastgesteld. Daarin staat onze ambitie, die we hebben vertaald in kernwaarden. We hebben dat op deze manier beschreven:  
“Wij bevorderen een sterk verbonden en gezonde samenleving. Daarbij hebben wij aandacht voor inwoners die niet op eigen kracht mee kunnen komen. Wij willen het goede in onze samenleving behouden en verbeteren waar nodig. Dit doen wij door actief regie te nemen en goed samen te werken . Wij handelen vanuit de menselijke maat , waarbij dienstbaarheid en kwaliteit centraal staan. Hierbij hebben wij oog en oor voor iedere stem ”.  
Er is een agenda opgesteld om ervoor te zorgen dat de organisatie dichter naar dit identiteitsbewijs toegroeit. De doelstellingen van die agenda zijn: 

• Dienstverlening: we staan dicht bij de samenleving, zijn voorspelbaar, doen wat we zeggen en zijn achteraf te controleren en hebben een informatievoorziening die daar bij past. 

• Meer eenheid in leiderschap en sturing. 

• De juiste mensen binnenhouden, binnenhalen en mensen ontwikkelkansen bieden. 

We streven naar een samenleving waarin alle inwoners gezond, gelukkig en kansrijk kunnen opgroeien

Dit staat o.a. beschreven in de preventienota 0-100+ jaar ‘Samen zijn we Zwartewaterland’ (vastgesteld in juni 2022). Positieve Gezondheid is een bredere kijk op gezondheid, waarbij we niet zozeer streven naar een rimpelloos leven, maar versterken wat al goed gaat zodat het algehele welzijn van onze inwoners verbetert. De basiscondities zijn: bestaanszekerheid, zo min mogelijk gezondheidsverschillen, kansengelijkheid, veiligheid, een leefbare wijk. We zien echter dat het gezond en gelukkig opgroeien lang niet voor iedereen van toepassing is. Steeds meer mensen maken meer (of langer) gebruik van zorg en ondersteuning. Met het OKO-programma (opgroeien in een kansrijke omgeving) zijn in het afgelopen jaar stevige stappen gezet samen met het brede maatschappelijk middenveld, ouders en jongeren zelf. Ook is er voor ouderen volop gewerkt aan valpreventie, zodat vallen minder slachtoffers kent en minder schade oplevert.  
Vanuit onze preventieaanpak zien we onder andere de positieve effecten van het ingezette leefstijlproject, in samenwerking met de eerstelijns professionals (huisartsen en fysiotherapeuten). Door middel van voorlichting en advies (lokale spreekuren/geldlessen op school)  zorgen we er voor dat financiële vragen en zorgen niet te snel en te vaak uitmonden in betalingsachterstanden en schulden.   

We zien een stijging van de zorgvraag door ouderen (Wmo) en jongeren (jeugdzorg). Zowel in de intensiteit van de zorg als in de kosten

Vanwege de toenemende vraag naar jeugdzorg zijn verdergaande hervormingen in de jeugdzorg en in relatie met andere domeinen noodzakelijk om het stelsel van zorg en ondersteuning voor de jeugd meer in balans te brengen. In onze gemeente werken we aan de uitvoering van de Hervormingsagenda . In het afgelopen jaar hebben we onderzoek gedaan en gekeken bij andere gemeenten. Onze conclusie is dat we toe moeten naar een andere aanpak. Een aanpak  waarbij gezinnen de hulp krijgen die ze nodig hebben: dichtbij, zo kort als kan en op maat. De doorbraakmethode past hier goed bij. Deze methode stelt ons in staat gelegitimeerd, onderbouwd en goedkoper maatwerk te leveren zonder willekeur te veroorzaken. Het helpt te doen wat goed is. Concreet betekent dit: 

• hulp inzetten vanuit ons eigen lokale team door een gezinscoach en/of een jongerencoach;  

• het verminderen van het aantal verwijzingen naar specialistische hulp;  

• nul uithuisplaatsingen (tenzij het onvermijdelijk is);  

• het versterken van de eigen kracht van ouders. 

De kernpunten in onze aanpak zijn: veerkracht van een gezin, gelijkwaardigheid, samenwerking met maatschappelijke partners en netwerkorganisaties, preventie en vroegsignalering, toegankelijke en laagdrempelige basisvoorzieningen, positieve benadering (wat kan wel). 

In onze gemeente zijn volop ontwikkelingen op het gebied van wonen.  

Daarom is al in 2022 een gemeentelijke visie op wonen vastgesteld. Deze bouwsteen Wonen is onderdeel van de omgevingsvisie. In 2024 is een nieuw woonbehoefteonderzoek uitgevoerd. Inwoners zijn door een enquête en een focusgroep betrokken bij het woonbehoefteonderzoek. En er zijn verschillende beleidsontwikkelingen en marktontwikkelingen geweest. Daarom is gewerkt aan actualisatie van de bouwsteen Wonen. 
De bouwsteen wonen is een visie  met meetbare doelen die we goed kunnen monitoren. Ook biedt het gelegenheid om de doelen uit de omgevingsvisie door te vertalen in het omgevingsplan. 

In de nieuwbouwwijk TagWest (Genemuiden) is ruimte voor vrije kavels en voor projectmatige bouw. De uitgifte en de bouw vindt plaats in fasen. In 2024 is het openbare gebied in fase 1 overgenomen van de Ontwikkelingscombinatie Genemuiden (OCG). De gemeente kan nu verder met de definitieve inrichting van dit gebied (met name de Tagweg en de Steltenberg). Daarvoor is door de raad een krediet beschikbaar gesteld.  
In TagWest zijn in 2024 34 kavels verkocht: 23 kavels voor rijwoningen, 7 kavels voor twee-onder-één-kapwoningen en 4 kavels voor vrijstaande woningen. In 2024 zijn met name de woningen aan de Rietkamer gerealiseerd.  

De nieuwbouw in Hasselt om de Weede krijgt steeds meer vorm. In 2024 is er gebouwd aan één projectmatig plan met 16 woningen, 7 vrijstaande woningen, 2 kavels voor twee-onder-één-kapwoningen en 17 appartementen. Er zijn ook plannen voor sociale huurappartementen op deze mooie plek. Het gaat om het veld ‘Havezate’. Wetland Wonen zal de bouw en verhuur van 30 huurappartementen op zich gaan nemen.  
Per 1 mei 2024 heeft gemeente volledige eigendom en beschikking over de boerderijlocatie, die in het gebied ligt. Voor het realiseren van woningbouw op deze locatie is een omgevingsplan vastgesteld en wordt gewerkt aan het beeldkwaliteitsplan. 

In het project de Meent zijn met Wetland Wonen afspraken gemaakt over het realiseren van 45 sociale appartementen. De omgevingsvergunning is afgegeven. De start van de bouw is afhankelijk van een uitspraak van de rechter over een beroepsprocedure, die is gestart door een omwonende.   

We hebben de opgave om opvangplaatsen voor vluchtelingen en woningen voor statushouders te realiseren. 

Het Rijk heeft via een verdeelbesluit alle gemeenten een taakstelling opgelegd. De oplossingen voor deze huisvestingsvraagstukken konden we tot nu toe vinden in onze reguliere basisstructuren of via een crisisaanpak. Zo maken we met de woningcorporatie afspraken over de woningen voor statushouders. De opvang van ontheemden uit Oekraïne was zo urgent dat we vanuit een crisisaanpak handelden. Opvang van en huisvestingsvraagstukken voor deze groepen blijven komen. In 2024 hebben we van het rijk in het kader van de spreidingswet de opdracht gekregen om opvang te realiseren voor 124 vluchtelingen. De voorbereiding voor deze opvang, zoals uitgangspunten voor beheer en veiligheid ontwikkelen en locatiestudies voorbereiden, zijn in volle gang.  

De campagne Verrijk je Wijk was een groot succes

 In het verlengde van de centrumplannen en leefbaarheidsplannen hebben we deze campagne opgestart. Er zijn enthousiast plannen ingediend vanuit alle hoeken van onze gemeente. De opkomst tijdens bijeenkomsten en de uiteindelijke uitreiking was groot. Door initiatiefnemers en andere betrokken is positief gereageerd op het traject. Naast de positieve reacties hebben we ook praktische tips gekregen om het een volgende keer nog beter te doen. Voorbeelden hiervan zijn een duidelijk stappenplan over het gehele proces, een betere check op uitvoerbaarheid en de (financiële) haalbaarheid en alleen initiatieven mee laten doen die ook aanwezig zijn tijdens de initiatievenmarkt. De eerste projecten zijn gerealiseerd en feestelijk geopend. Een aantal projecten zijn in voorbereiding en/of in uitvoering.   

Het Oude Raadhuis wordt omgebouwd tot museum

In juni heeft de gemeenteraad unaniem ingestemd met de aankoop van het Oude Raadhuis en de investeringssubsidie voor het renoveren van het Tapijtmuseum in Genemuiden. De raad was van mening dat de plannen een aanwinst voor de gemeente zijn en kansen biedt voor sterke samenwerkingen in de recreatieve/toeristische sector . Met een forse investering van de samenleving zelf en de inzet van vele vrijwilligers en vooral de historische vereniging, zijn in sneltreinvaart plannen bedacht om in het mooie pand in Genemuiden een museum over de geschiedenis van Genemuiden te realiseren.  

We zijn gestart met de Bouwsteen Visie Buitengebied 

Hiervoor is een startnotitie met uitgangspunten opgesteld. Onderdeel daarvan is een participatieplan. De partijen die zijn betrokken zijn: de provincie Overijssel, omliggende gemeenten, Rijkswaterstaat, maatschappelijke organisaties, inwoners en ondernemers. Deze partijen krijgen de gelegenheid om een reactie te geven op de producten die we per fase voorleggen. De uitkomsten van deze bijeenkomsten moeten ook weer teruggekoppeld worden.  

De vraag naar bedrijfskavels op het bedrijventerrein Zevenhont is nog altijd groot

In 2024 werden kavels verkocht en werd gewerkt aan de ontsluiting van dit nieuwe deel van het bedrijventerrein. Door de aanleg van een nieuwe rotonde op de N759 en een fietspad is de bereikbaarheid van het bedrijventerrein aanzienlijk verbeterd. Er wordt extra groen aangelegd: Zo’n 350 bomen en struiken moeten straks een deel van het bedrijventerrein Zevenhont-Oost aan het zicht onttrekken en een belangrijke bijdrage leveren aan de klimaatmaatregelen. 

Er is een Mobiliteitsfonds ingesteld

Een belangrijk knelpunt, vooral binnen de bestaande stedelijke gebieden, is de beperkte ruimte voor het realiseren van voldoende parkeerplaatsen op het terrein van initiatiefnemers en de hoge parkeerdruk in de centra van de kernen. Dit kan leiden een afwijzing van initiatieven voor woningsplitsing of -ontwikkeling. Het Mobiliteitsfonds biedt de mogelijkheid om ontheffingen te verlenen voor ontwikkelingen die niet voldoen aan de parkeervraag, als er een bijdrage aan het fonds wordt gedaan. Met deze middelen is het mogelijk parkeerplaatsen in de openbare ruimte te realiseren of flankerende maatregelen te nemen die bijdragen aan het omlaag brengen van de parkeerdruk in de openbare ruimte.  

We voldoen aan de vastgestelde onderhoudsniveaus voor wegen 

Dat blijkt uit een inspectie van wegen die in 2024 is uitgevoerd. Uw raad heeft ingestemd met een herschikking van de kredieten voor herinrichting van wegen. Onderdeel daarvan is de opwaardering en herinrichting van de Verkavelingsweg. Die aanpak wordt afgestemd op de werkzaamheden van de gemeente Zwolle aan de De Doornweg, die in het verlengde van de Verkavelingsweg ligt.  

De bebouwde komgrenzen in de zin van de Wegenwet en de Wegenverkeerswet zijn herzien en vastgesteld en de Wegenlegger is geactualiseerd. 

Verkeersveiligheid voor ouderen en jongeren heeft onze aandacht

We doen mee aan het landelijk programma ‘Doortrappen’. Dit is een initiatief van het ministerie van IenW, gericht op het bevorderen van veilig fietsen voor senioren. Er zijn workshops georganiseerd waarin senioren leren over veilig fietsen, zoals het maken van noodstops en het veilig op- en afstappen. Ook is de ‘Driewielfietsontdekdag’ georganiseerd, naast de staande programma’s als de ‘Scootmobielcursus’, en de ‘Opfriscursus auto voor senioren’.  
Voor jongere verkeersdeelnemers zijn allerlei activiteiten georganiseerd, zoals: Dode hoek lessen, Jong leren in het verkeer, Veilig uitgaan veilig thuiskomen, het Verkeerslab, Omgaan met landbouwverkeer, verkeersexamens, fietscontroles, Peuter Vierdaagse. 

De warmtetransitie is volop in ontwikkeling 

Doel is de overstap naar hernieuwbare energie om warmte op te wekken voor het verwarmen van panden zonder gebruik van aardgas. In 2024 hebben er verschillende activiteiten zich voorgedaan die bijdragen aan de versnelling van het verduurzamen van de gebouwde omgeving en daarmee ook de warmtetransitie. We noemen de lokale aanpak isolatie, energiearmoede, energiebespaarweken en het eenvoudiger maken van het aanvragen van subsidies en financieringsmogelijkheden voor huiseigenaren. 
 Van het rijk hebben wij geld gekregen om een isolatieprogramma op te zetten voor koopwoningen (Specifieke Uitkering Lokale Aanpak Isolatie LAI).  
Dit programma richt zich op het verbeteren van slecht geïsoleerde woningen van eigenaren die moeite hebben hun woning te verduurzamen. In 2023 heeft de aanvraag voor de eerste tranche plaatsgevonden. Op basis van een vastgesteld plan wordt deze rijksbijdrage besteed. Eind 2024 is de 2e tranche (€916.118,-) aangevraagd en toegekend. Daarmee wordt de isolatieaanpak voortgezet en uitgebreid met regelingen als de doe-het-zelf regeling, monumentenaanpak en de ontzorgingsregeling verduurzaming. 
Ook voor de aanpak van energiearmoede is een rijksbijdrage ontvangen om kwetsbare huishoudens in huur- en koopwoningen te ondersteunen met energiebesparende maatregelen. Deze bijdrage is onder andere ingezet voor energiecoaches en een witgoedregeling.   

Met de provincie Overijssel zijn afspraken gemaakt over het aandeel opgewekte windenergie 

Wij dragen 60 GWh bij. Dit willen we realiseren in het zoekgebied Genne-Holten. In het gebied wordt via diverse lokale initiatieven onderzoek gedaan naar lokale  windenergie, waarbij ook de baten van de windenergie ten goede komen aan het gebied zelf. Het grondgebied in onze gemeente buiten het voorkeurszoekgebied zal tot 2030 niet opgesteld worden voor initiatieven. 

Netcongestie: Op steeds meer plekken is er te weinig ruimte op het stroomnet door te veel vraag en te veel aanbod

Dit heeft grote gevolgen voor de uitvoering van onze plannen. Want zonder (voldoende) stroom kan er niet gebouwd worden. We hebben verschillende stappen genomen om de gevolgen van netcongestie te beperken. Denk aan de sprintsessies op de bedrijventerreinen, de eerste aanzet voor het uitbreiden en vernieuwen van het hoogspanningsstation van TenneT/Enexis in Zwartsluis en het eerste elektriciteitshuisje voor het verzwaren van het laagspanningsnet in de Nieuwe Sluis.  

De beleidsvisie 'Zo verlichten wij in Overijssel - beleidsvisie openbare verlichting gemeente Zwartewaterland' is vastgesteld  

Deze visie is opgesteld in samenwerking met een groep van achttien Overijsselse gemeenten en de provincie Overijssel. Op hoofdlijnen is hiermee uniformiteit gerealiseerd door gelijksoortige keuzes te maken over het verlichten van de openbare ruimte. In het beleidsplan is een lokale beleidsuitwerking opgenomen met gebiedsgerichte keuzes voor onze gemeente. Het centrale uitgangspunt is dat bewust verlichten belangrijk is. Dit betekent: niet verlichten, tenzij het echt nodig is. Als we verlichten, dan wordt er gekozen voor het juiste type, de juiste hoeveelheid en plaatsing (goed gericht) van openbare verlichting. 

De dienstverlening van de gemeente Zwartewaterland is ‘gewoon voldoende’

Dat stond in het rapport van de Rekenkamercommissie Zwartewaterland (december 2021). We zijn als gemeente ambitieus en willen onze dienstverlening verder ontwikkelen. Onze inwoners en ondernemers mogen rekenen op een betrouwbare en deskundige lokale overheid, en moeten dat ervaren in onze dienstverlening. Veel doen we goed. We beseffen dat we meer uit onze dienstverlening kunnen én willen halen als organisatie om inwoners en ondernemers op een zo goed mogelijke manier van dienst te zijn. Daarom willen we koesteren wat we goed doen en ontwikkelen waar het beter kan. We streven naar een vertrouwde dienstverlening, die door onze vijf kernwaarden worden bepaald. Dat is hoe we willen dat onze inwoners onze dienstverlening ervaren. In ons identiteitsbewijs staat dat als volgt: we staan dicht bij de samenleving, zijn voorspelbaar, doen wat we zeggen en zijn achteraf te controleren. Er is een concept plan van aanpak opgesteld. In het eerste kwartaal 2025 maakten we dat plan definitief. 

De Omgevingswet is op 1 januari 2024 dan toch echt ingegaan!  

De Omgevingswet is een omvangrijke en complexe wetswijziging en bundelt de wetgeving en de regels voor ruimte, wonen, infrastructuur, milieu, natuur en water. De wet geeft ruimte aan nieuwe initiatieven en maakt het lokaal maatwerk mogelijk.   

Op www.zwartewaterland.nl/omgevingswet staat alle nieuwe informatie over het vernieuwde proces van vergunning aanvragen én het onderdeel participatie dat er vanaf 2024 bij komt kijken. Ook kunnen inwoners en ondernemers gebruik maken van een speciale participatiewijzer, die staat op zwartewaterland.nl/participatie . Op deze websitepagina staan antwoorden op vragen over initiatieven. Ook staat beschreven hoe groot de impact van een plan kan zijn en zijn handvatten gegeven om een passend participatieplan op te stellen. 

Ons financiële beleid staat in het teken van het behoud van een financieel gezonde positie met een sluitende meerjarenbegroting

We startten het jaar met een positief begrotingssaldo. De belastingen en leges hoefden met niet meer dan de inflatie te worden verhoogd. Voor al onze beleidsvoornemens was voldoende geld begroot.  

Het jaar sluiten we af met een positief saldo

Dit komt met name door de rijksbijdrage die wij ontvangen voor de opvang van Oekraïners. Een deel van de bijdrage is bestemd voor opvangkosten in de komende jaren. Zonder deze rijksbijdrage is het jaarrekeningresultaat negatief. Met name door de stijging van de kosten in het Sociaal Domein. Nadat we jaren nog zwarte cijfers konden schrijven op het totaal van het sociaal domein boekten we voor het eerst in 2024 een (fors) tekort op het sociaal domein. Dit dwingt ons om kritisch te kijken naar de organisatie van de zorg en ondersteuning, zonder dat dit ten koste gaat van de kwetsbare inwoners die deze zorg ook in de toekomst nodig hebben. Dit vraagt van ons om het op verschillende vlakken te hervormen en het ‘anders te gaan doen’. Een belangrijke vraag om te komen tot veranderingen is onszelf de vraag te stellen ‘Doen we de goede dingen en doen we ze op een goede manier?’ en ‘Op welke wijze maken we echt het verschil voor onze inwoners?’. Beide vragen zijn onlosmakelijk verbonden met de vraag hoe we de zorg en ondersteuning duurzaam betaalbaar ho uden.